Grafika bitowa a wektorowa i formaty plików graficznych

Agencje interaktywne, reklamowe, domy mediowe, drukarnie i inni dostawcy wymagają od marketerów dostarczania materiałów graficznych w bardzo różnej postaci. Raz potrzebują plików wektorowych, innym razem bitowych – zazwyczaj podając dopuszczalne formaty w postaci trzyliterowych rozszerzeń. Często określają też wyrażone w pikselach minimalne rozmiary lub rozdzielczości bitmap.
W tym artykule krótko wyjaśniam różnicę między bitmapami i wektorami, opowiadam czym charakteryzują się poszczególne formaty plików oraz podpowiadam, kiedy które formaty stosować.

Bitmapa a wektory

Graficzny plik bitowy (zwany też rastrowym) to prostokątny obszar składający się z pikseli – czyli maleńkich kwadracików o określonych kolorach. Na każdy kształt składają się tysiące pikseli, dlatego oglądając obraz bitowy nie widzimy poszczególnych kwadracików. W postaci bitowej zapisywane są wszystkie fotografie oraz np. pliki wyświetlane na stronach internetowych (wyjątkiem są animacje Flash, które mogą łączyć w sobie zarówno elementy rastrowe jak i wektorowe).
Grafikę bitową skalować bez utraty jakości można tylko w dół (pomniejszać). Powiększając bitmapę na ekranie (zoom) prędzej czy później uzyskamy widok pojedynczych pikseli w postaci dużych jednokolorowych kwadratów. Wykorzystanie grafiki bitowej w druku wysokiej jakości wymaga bardzo dużych rozdzielczości (wymiarów) pliku – rzędu kilku-kilkunastu tysięcy pikseli

Z kolei grafika wektorowa zawiera kształty złożone z krzywych (wektorów) oraz wypełnień. Dzięki temu, projekty dostarczane w postaci wektorowej mogą być dowolnie skalowane (również w górę) bez najmniejszej utraty jakości. Formaty wektorowe to najlepsza postać dla logo – taki plik może zostać wykorzystany zarówno na wizytówce jak i na billboardzie.

Z pliku wektorowego w łatwy sposób można uzyskać plik bitowy. Przeciwny zabieg jest bardzo skomplikowany i nie zawsze możliwy – zamianę bitmapy na wektory nazywa się wektoryzacją lub digitalizacją.

Formaty plików bitowych

JPG/JPEG (skrót pochodzi od twórców formatu – Joint Photographic Experts Group)
Najpopularniejszym formatem bitowych plików graficznych jest JPG/JPEG, wykorzystujący efektywne algorytmy kompresji, pozwalające uzyskać niewielką wagę pliku bez utraty jakości (lub z akceptowalną utratą jakości). Podczas zapisu pliku JPG można wybrać stopień kompresji, regulując proporcje pomiędzy jakością a wagą pliku.
JPG jest formatem najczęściej stosowanym na stronach internetowych (obok GIF i PNG).

GIF (Graphics Interchange Format)
Nie mniej znanym formatem jest GIF – w przeciwieństwie do JPG nie stosowany do zapisywania zdjęć a raczej grafik/ilustracji. Powodem jest ograniczenie liczby kolorów do 256 – podczas gdy JPG obsługuje pełną 24-bitowa paletę (16,7 mln kolorów).
Jeden z kolorów w palecie pliku GIF może być przezroczysty, dzięki czemu w prostokątnym obszarze grafiki w wybranych miejscach może być widoczne tło.

PNG (Portable Network Graphics)
Trzeci z “internetowych” formatów bitowych, ciągle stosunkowo mało popularny. Historycznie następca formatu GIF. Ulubiony przez twórców serwisów internetowych ze względu na inteligentną obsługę przezroczystości – polegającą na wygładzeniu krawędzi stykających się z tłem oraz możliwości zastosowania takich efektów jak cień.

TIF/TIFF (Tagged Image File Format)
Format wykorzystywany praktycznie wyłącznie w druku. W przeciwieństwie do JPG, w plikach TIF stosowana jest wyłącznie bezstratna kompresja – czyli zazwyczaj ważą one dużo więcej. Za to zawierają dużo dodatkowych informacji (ścieżki, kanały alfa, komentarze), wykorzystywanych przez urządzenia drukujące.

BMP (BitMaP)
Podstawowy, ale obecnie rzadko wykorzystywany format bitowy. To praktycznie czysta bitmapa – lista pikseli z oznaczeniem ich kolorów, z minimalną kompresją. Pliki BMP są niepotrzebnie duże, dodatkowo nie są wyświetlane przez wszystkie przeglądarki internetowe.

Formaty plików wektorowych

EPS (Encapsulated PostScript)
Uniwersalny format obsługiwany przez większość programów do grafiki wektorowej. Właśnie w plikach EPS najlepiej jest trzymać elementy identyfikacji wizualnej, takie jak logo.

AI i CDR
Często spotykane pliki wektorowe, tworzone przez dwa najpopularniejsze programy do grafiki wektorowej – odpowiednio Adobe Ilustrator oraz Corel Draw. Najnowsze wersje tych programów potrafią importować pliki swojego “konkurenta”.

SVG (Scalable Vector Graphics)
Format plików wektorowych stworzony z myślą o Internecie i obsługiwany przez przeglądarki internetowe (niektóre wymagają zainstalowania dodatku). Mimo tego wciąż mało popularny.

WMF/EMF (Windows MetaFile/Enhanced MetaFile)
Stworzony przez Microsoft format plików graficznych zawierających zarówno bitmapy jak i wektory. Na co dzień rzadko stosowany i niedoceniony. Polecam stosowanie plików EMF do wszelkich wektorowych elementów graficznych umieszczanych w dokumentach Microsoft Office (Word, PowerPoint itd.). Osadzone w ten sposób np. logo będzie dobrze wyglądać na ekranie, ale – co ważniejsze – zawsze będzie się drukować w najlepszej dostępnej jakości.

Inne formaty

W codziennej pracy marketer często może spotkać się również z mniej uniwersalnymi ale popularnymi formatami – plikami często używanych programów do grafiki bitowej. Pliki charakteryzują się tym, że zawierają dużo więcej danych niż tylko płaskie obrazki i pozostawiają duże możliwości edycyjne. Przede wszystkim, składają się z warstw, które można włączać i wyłączać. Dzięki temu można np. odsłonić całe tło kompozycji, albo edytować tylko wybrane elementy całości.
Najczęściej spotykanym formatem tego typu jest PSD – zapisywany przez najpopularniejszy program do grafiki bitowej – Adobe Photoshop. Inne – już dużo mniej popularne – to PSP (Corel Paint Shop Pro) i XCF (Gimp i kilka innych programów).

Specyficznym formatem jest PDF (Portable Document Format) – z jednej strony to format raczej dokumentów niż graficzny, ale może zawierać zarówno elementy wektorowe jak i bitowe – a do tego jest bardzo uniwersalny. Dzięki temu często jest stosowany w druku – szczególnie cyfrowym.

Zastosowanie

Krótka ściągawka, który format kiedy stosować:

Logo – zawsze powinno być wektorowe, najlepiej zapisane jako EPS – żeby można było otworzyć w praktycznie każdym programie. Nawet jeżeli agencja przygotowuje grafikę bitową (np. baner albo layout serwisu internetowego), będzie miała więcej możliwości dysponując plikiem wektorowym. Przypominam – z wektorowego pliku zawsze można zrobić bitowy – i to o dowolnej rozdzielczości.

Druk – drukarnie zawsze dokładnie określają, w jakiej postaci materiały trzeba im dostarczyć. Najczęściej są to formaty PDF, EPS lub TIFF. W przypadku tego ostatniego konieczna jest wysoka rozdzielczość (rozmiar w pikselach) – odpowiednia do wielkości obszaru zadruku.

Pliki Office – w dokumentach Worda i prezentacjach PowerPoint najczęściej osadzane są bitmapy – JPG i GIF, czasem PNG. GIF i PNG mogą zawierać przezroczystości, dając więcej możliwości aranżowania przestrzeni. Jednak w dokumentach tworzonych z myślą o drukowaniu najlepiej jest stosować format EMF – wektorowe elementy można dowolnie skalować, jednocześnie zapewniając maksymalną jakość na wydrukach.
Oczywiście stosowanie formatów wektorowych jest ograniczone do grafik rzeczywiście zawierających wektory – nie mają one zastosowania np. do zdjęć.

Zdjęcia – fotografie to tylko i wyłącznie bitmapy. Najlepszym formatem dla nich jest JPG, w którym można regulować stopień kompresji – czyli stosunek jakości do wielkości pliku. Do druku najlepiej jest przekazywać zdjęcia w formacie nie zawierającym stratnej kompresji – np. TIF.

Projekty (layouty) – wszelkie kreacje, złożone z wielu elementów – jeżeli ich późniejsza edycja ma być później możliwa – powinny być przekazywane w oryginalnym formacie programu, w którym zostały stworzone (np. PSD, PSP, AI, CDR).

Grafiki na WWW – pliki przeznaczone bezpośrednio (bez obróbki) do umieszczenia na stronach internetowych powinny być zapisane w formatach obsługiwanych przez wszystkie przeglądarki – czyli JPG, GIF i PNG. Zasada ta dotyczy też grafik wklejanych do treści wiadomości e-mail – w tym stopki.

Formatów graficznych – zarówno rastrowych, wektorowych jak i mieszanych – istnieje dużo więcej. Powyżej uwzględniłem te najbardziej popularne i najczęściej stosowane.

Kontynuacja tego tematu – w artykule: “Skalowanie, konwertowanie i przesyłanie plików graficznych“.

Komentarze 5 komentarzy

Michał Caruso 09-06-2012 napisał(a):

Przydatny wpis. Szukałem informacji na temat pliku emf.

Joasi aaa 20-12-2012 napisał(a):

Myślę, iż jest to .. COOL !!!!!

Łukasz 27-05-2015 napisał(a):

dobry wpis

Kamil Stachura 23-08-2015 napisał(a):

Dzięki za wpis.

Piter Kosma 27-09-2016 napisał(a):

DOBRE!